مقدمه
با پیشرفت تکنولوژی در حوزه پزشکی، جراحی‌های میکروسکوپی دیسک‌های کمری و گردنی به عنوان یکی از موثرترین و کم‌تهاجمی‌ترین روش‌های درمانی برای مشکلات ستون فقرات شناخته شده‌اند. این روش‌ها با استفاده از میکروسکوپ‌های پیشرفته، امکان دسترسی دقیق به ناحیه آسیب‌دیده را فراهم می‌کنند و باعث کاهش عوارض، خونریزی و دوره نقاهت می‌شوند.
در این مقاله، به بررسی اصول جراحی میکروسکوپی دیسک‌های کمر و گردن، مزایا، معایب، مراقبت‌های پس از عمل و مقایسه آن با روش‌های سنتی می‌پردازیم.
فصل اول: آناتومی و بیماری‌های دیسک کمر و گردن
1. ساختار دیسک بین مهره‌ای
دیسک‌های بین مهره‌ای به عنوان ضربه‌گیر بین مهره‌های ستون فقرات عمل می‌کنند. هر دیسک از دو بخش تشکیل شده است:
- آنولوس فیبروزوس (حلقه خارجی سخت)
- نوکلئوس پالپوزوس (هسته نرم و ژله‌ای)
2. شایع‌ترین مشکلات دیسک‌های کمری و گردنی
- فتق دیسک (هرنیاسیون دیسک): خروج هسته دیسک از محل طبیعی خود و فشار بر اعصاب مجاور
- تنگی کانال نخاعی (Spinal Stenosis): کاهش فضای کانال نخاعی و فشار بر نخاع
- دژنراسیون دیسک (Degenerative Disc Disease): تحلیل رفتن دیسک بر اثر افزایش سن
- لغزش مهره (اسپوندیلولیستزیس): جابجایی مهره‌ها نسبت به یکدیگر
فصل دوم: جراحی میکروسکوپی دیسک‌های کمری و گردنی
1. تفاوت جراحی میکروسکوپی با روش‌های سنتی
در گذشته، جراحی‌های ستون فقرات به صورت باز (Open Surgery) انجام می‌شد که نیاز به برش‌های بزرگ و آسیب بیشتر به بافت‌های عضلانی داشت. اما امروزه، جراحی میکروسکوپی (Microsurgery) با مزایای زیر جایگزین روش‌های قدیمی شده است:
| مقایسه جراحی میکروسکوپی و جراحی باز |
|—————————————–|———————————|
| برش کوچک (کمتر از 2 سانتی‌متر) | برش بزرگ (5-10 سانتی‌متر) |
| کمترین آسیب به عضلات | آسیب گسترده به بافت‌های نرم |
| خونریزی بسیار کم | خونریزی بیشتر |
| بستری کوتاه‌مدت (1-2 روز) | بستری طولانی‌تر (3-5 روز) |
| عود کمتر بیماری | احتمال بالاتر عود |
2. انواع جراحی‌های میکروسکوپی دیسک
الف) میکرودیسککتومی (Microdiscectomy)
- کاربرد: درمان فتق دیسک کمری یا گردنی
- روش کار: با استفاده از میکروسکوپ، بخش بیرون‌زده دیسک که روی عصب فشار وارد می‌کند، خارج می‌شود.
ب) جراحی دیسک گردن با میکروسکوپ (ACDF)
- کاربرد: درمان فتق دیسک گردنی همراه با فیوژن مهره‌ها
- روش کار: دیسک آسیب‌دیده خارج شده و با یک ایمپلنت جایگزین می‌شود.
ج) لامینکتومی میکروسکوپی (Microscopic Laminectomy)
- کاربرد: درمان تنگی کانال نخاعی
- روش کار: بخشی از لامینا (قوس مهره) برداشته می‌شود تا فشار از روی نخاع کم شود.
فصل سوم: مزایا و معایب جراحی میکروسکوپی
1. مزایا
- دقت بالا (به دلیل بزرگنمایی میکروسکوپ)
- کاهش درد پس از عمل
- ریکاوری سریع‌تر (بازگشت به کار در عرض 2-4 هفته)
- کاهش خطر عفونت و اسکار جراحی
2. معایب و محدودیت‌ها
- نیاز به تجهیزات پیشرفته و جراح ماهر
- هزینه بالاتر نسبت به روش‌های معمولی
- در موارد بسیار شدید (مانند پارگی کامل دیسک) ممکن است روش‌های دیگری مانند فیوژن لازم باشد.
فصل چهارم: مراقبت‌های پس از جراحی میکروسکوپی دیسک
1. مراقبت‌های اولیه (هفته اول)
- استراحت نسبی و پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین
- استفاده از کمربند یا گردنبند طبی در صورت نیاز
- مصرف مسکن‌های تجویز شده توسط پزشک
2. فیزیوتراپی و توانبخشی
- شروع تمرینات سبک پس از 2 هفته
- تقویت عضلات اطراف ستون فقرات برای جلوگیری از عود
3. زمان بازگشت به فعالیت‌های روزمره
- کارهای سبک: 1-2 هفته
- رانندگی: 2-3 هفته
- ورزش و فعالیت‌های سنگین: 6-8 هفته
نتیجه‌گیری
جراحی‌های میکروسکوپی دیسک‌های کمری و گردنی، تحول بزرگی در درمان بیماری‌های ستون فقرات ایجاد کرده‌اند. با کمترین تهاجم، بالاترین دقت و سریع‌ترین بهبودی، این روش‌ها به عنوان گزینه‌ای ایده‌آل برای بیماران مبتلا به فتق دیسک یا تنگی کانال نخاعی شناخته می‌شوند.
دکتر کیسان موذنی با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته میکروسکوپی، امکان درمان موثر و ایمن این مشکلات را فراهم می‌کند. در صورت نیاز به مشاوره تخصصی، می‌توانید با مطب ایشان تماس بگیرید.